| NIEUWS

Boerderijen hebben door de eeuwen heen ons landschap bepaald. Een aantal daarvan heeft een bijzonder en interessant verleden. In Eerde, Mariaheide, Veghel en Zijtaart staan ze nog steeds: oude boerderijen met een mooi verhaal, maar moet je ze wel weten te vinden. Dat is Heemkundekring Vehchele goed gelukt. Ze hebben al deze verhalen gebundeld in een gloednieuw Boerderijenboek. 

Soms zie je aan de buitenkant van een boerderij al dat er een rijke historie achter de gevel verscholen gaat. Maar ook een boerderij waaraan het nodige is aangepast, kan nog bijzondere elementen bevatten die van alles vertellen over hoe de mensen hier geleefd hebben. Vaak zijn deze boerderijen eeuwen ouder dan de bewoners vermoeden. Soms hebben op het woonerf meerdere voorgangers van het pand gestaan.  En wat te denken van de talloze boerderijen die ter ziele zijn gegaan. Ook daar schuilt een verhaal achter. Om daarachter te komen is onderzoek nodig. Heemkundekring Vehchele heeft deze handschoen in samenwerking met Ger van den Oetelaar, Joop Steenbakkers en Wilbert Steenbakkers opgepakt en presenteert op vrijdag 15 november het nieuwe Boerderijenboek. Op 9 december volgt er een lezing. 

Honderden uren onderzoekswerk

Rolf Vonk uit Veghel maakt deel uit van de stuurgroep achter het boek en is verantwoordelijk voor de eindredactie. In november 2021 zijn ze gestart en precies drie jaar later ligt er een 506 pagina tellend boekwerk bij de drukker. Hij vertelt hoe ze te werk zijn gegaan. “We zijn in Veghel en haar voormalig kerkdorpen (op Erp, Boerdonk en Keldonk na - red.) in gesprek gegaan met bewoners en oud-bewoners om verhalen en foto’s te verzamelen. Ook heeft er archief- en bouwhistorisch onderzoek plaatsgevonden. Dit alles heeft geleid tot een rijk geïllustreerd boekwerk.” Tijdens de totstandkoming van het boek werkte de Veghelse heemkundekring samen met Eerdelogie, Hei’s Archief, Het Zijtaarts Archief en met vele particulieren. In totaal hebben er ruim 120 vrijwilligers bijgedragen aan het Boerderijenboek en zit er honderden uren onderzoekswerk in.

Vonk wist aan de hand van zijn gegevens de geschiedenis van de Veghelse boerderijen vele eeuwen eerder te laten beginnen. “Dankzij dit onderzoek konden we bovendien aantonen hoe de meeste buurtschappen zijn ontstaan en gegroeid uit één of enkele middeleeuwse boerderijen. Daarvoor zijn 28 boerderijen uitgebreid bezocht en beschreven en 97 boerderijen kort beschreven. Van al die boerderijen zijn de oude namen in de archieven opgedoken. Iedere boerderij heeft dus haar oorspronkelijke naam gekregen”, vertelt Vonk. Hij vervolgt: “Wat zo bijzonder is, is dat enkele nog altijd in Veghel voorkomende familienamen als Van den Tillaart, Van Lankveld en Van Eenbergen afgeleid zijn van die oude boerderijnamen en in feite dus oer-Veghels zijn.” 

Maar welke boerderijen hebben een plekje weten te bemachtigen in het boek? Vonk legt uit dat het onmogelijk was om ze allemaal te behandelen. “Er is zo ontzettend veel informatie te vinden. We hebben dus mensen teleur moeten stellen. Uiteindelijk hebben we gekeken naar speciale bouwconstructies en de spannendste, meest interessante verhalen.”

Ellende

In het boek komen bewoners en oud-bewoners van de desbetreffende boerderij aan het woord. Naast de boerderijverhalen zijn er onder andere hoofdstukken gewijd aan het landschap, de typologie en de ontwikkeling van boerderijbouw. Van ellende tot leuke verhalen. Het komt allemaal voorbij. Petra Huibers, voorzitter van de Heemkundekring Vehchele, is blij met het eindresultaat. “In de loop der jaren zijn er een hoop boerderijen afgebroken of dusdanig verbouwd dat ze onherkenbaar zijn. Het is belangrijk dat we al deze historische informatie ontsluiten. Je wil niet dat er verhalen verloren gaan.” Vonk vult aan: “We verwachten dat veel mensen verbaasd zullen zijn van het rijke erfgoed dat terug te vinden is in de boerderijen die velen nu achteloos voorbijlopen”, besluit hij. In Erp en Sint-Oedenrode zijn er plannen om een vergelijkbaar boek uit te geven.  

Eerste exemplaar

Jan Kerkhof, oud-wethouder van Veghel en voorzitter van de monumentencommissie die tijdens zijn bestuursperiode vele boerderijen op de gemeentelijke monumentenlijst wist te krijgen, ontvangt op vrijdag 15 november het eerste exemplaar uit handen van wethouder Johan van Gerwen. De boekpresentatie op 15 november is voor genodigden die als vrijwilliger of bewoner betrokken zijn geweest bij het schrijven van het boek. Op 9 december vindt er een uitgebreide presentatie/lezing plaats waar geïnteresseerden zich voor kunnen aanmelden via www.vehchele.nl. Het Boerderijenboek is na de boekpresentatie te koop bij Boekhandel Schellen in Veghel en online.

Bron: © Stadskrant Veghel 31 oktober 2024